గాంధీ పుట్టిన రోజు

ఈమధ్యే మిత్రుడు వంశీ హిందులో అచ్చయిన ‘Give Buddihst economics a try’ అనే వ్యాసం చదవమని పంపిచాడు. ఆ వ్యాసం రాసింది బోస్టన్లో సఫోల్క్ యూనివర్సిటీలో పనిచేసే ఆచార్య సి. గోపినాధ్. ఆధునిక అర్ధశాస్త్రంలో, వస్తు వినిమయమే సంతోష జీవితానికి సోపానం అన్న రీతిలో జరుగుతున్న వాదనలకి ప్రతిగా వినిమయ విలువలకన్నా భిన్నమైన విలువలని కనుగొనవలసిన అవసరం వుందని, అలాంటి ప్రత్నామ్నాయం బౌద్ధంలోనో ఇంకో తత్వశాస్త్రంలోనో వుంటే దానికి ఒక అవకాశం యివ్వాలనే అభిప్రాయం ఆ వ్యాసకర్త వ్యక్తంచేశారు. ‘ధర్మ’ వ్యతిరేకంకాని మార్కెట్లని సూచించేలా ‘ధర్మ ఇండెక్స్’ని త్వరలో డౌజోన్స్ ఇండక్స్ లో చేర్చబోతున్నారనీ ఆయన తెలిపారు.

ఈవాళ మనకి నగరాల్లో అభివృద్ధిపేరుతో దిగుమతి అవుతున్న పెద్ద పెద్ద షాపింగ్ మాల్ లు, ఐ-మేక్స్ లు, కారులు, పబ్ లు, స్టార్ హోటలాంటి కార్పరేట్ హాస్పటళ్ళు, ఆడంబరాలు అవసరాలయిపోతున్న మన జీవన విధానాలు ఇన్ని గందరగోళాల మధ్య మనం గాంధి పుట్టనరోజుని అర్ధవంతంగా జరుపుకోగలుగుతామా?

నేను అమెరికావెళ్ళిన కొత్తల్లో – 2002లో – ఒకసారి కొంతమంది సహోద్యోగులు, వి.పి.తో కలసి లంచ్ కి వెళ్ళినప్పుడు ఆయన గాంధీ ప్రస్తావనతెచ్చారు. నాతో వున్న యింకో భారతీయురాలు గాంధీపేరు వినగానే కోపంతో ‘ఆయన వల్లే మాదేశం యింత అధ్వాన్నంగా అయింది. ఒక చెంపమీద కొడితే యింకో చెంప చూపించమనడం అంత మూర్ఖత్వం యింకోటి లేదు’ అంది. ఆ తరవాత చర్చ ఎలా జరిగిందో నాకు సరిగ్గాగుర్తులేదు కానీ నేను అన్నది, స్వాతంత్రం వచ్చిన 50 సంవత్సరాల అనంతరంకూడా, అనేక రకాల జాతులు, భాషలు, విభేదాలు వున్న భారతదేశంలాంటి – దాదాపు ఖండం అనదగినంత – పెద్ద దేశం యింకా ముక్కలు కాకుండా ఒకేదేశంగా మిగిలివుందంటే ఆ ఖ్యాతి గాంధీదే అని. మిగతా దేశాల్లో జరిగిన హింసాయుతమైన జాతీయ వుద్యమాలు, సఫలం అయ్యాకా ఆ ఆయుధాలన్ని ఏమయ్యాయి? ఆయా దేశాలలో రక్తశిక్తమైన అంతర్గత పోరాటాలకి ఆ ఆయుధాలే ఉపయోగపడ్డాయి.

తొభైల్లో రష్యా అఫ్ఘనిస్తాన్ ని ఆక్రమించింది, వాళ్ళతో యుద్ధం చేయడానికి ఆఫ్ఘన్లకి అమెరికా, యింకా కొన్నిదేశాలు ఆయుధాలు సరఫరాచేసాయి. రష్యాని యుద్ధంలో ఓడించారు. ఆ యద్ధంలో వాడిన ఆయుధాలూ, వాడగా మిగిలిన మందుగుండూ, ఆ యుద్ధాలకోసం అమెరికా ఆఫ్ఘన్లకి యిచ్చిన శిక్షణా, రష్యా ఓటమి తరువాత ఏమయ్యాయి? ఆఫ్ఘన్లు వాటిని ఎవరిమీద ఎందుకు వాడారో అందరకీ తెలిసిన విషయమే.

గాంధీ భారత స్వాతంత్ర పోరాటంలోకి వచ్చింది బ్రిటిష్ వాళ్ళమీద ద్వేషంతొ కాదు, ఆయన మనదేశంలో వున్న అశుభ్రతా, అవిద్య, ఆకలి, రోగాలు, అంటరానితనం మొదమైనవి మనదేశ ప్రగతికి - బ్రిటిష్ వారికంటే - తీవ్రమైన ప్రతికూల అంశాలుగా పరిగణించాడు. 1931లో గాంధీకీ వైస్రాయ్ ఇర్విన్ కి మధ్య చర్చలు జరిగి ఒప్పందం జరిగినప్పుడే భారతదేశానికి స్వతంత్ర్వం రావడం - ఖచ్చితమైన తారీఖు తెలియదు కానీ ఆ రోజు త్వరలోనే రావడం - ఖాయం అన్న సంగతి గాంధీకి స్పష్టంగానే తెలుసు. అందుకే ఆయన పోరాటం / కృషి అంతా అసలైన విషయాలని ఆయన భావించిన వాటిమీద – దళిత సంస్కరణ, హిందూ ముస్లింల సఖ్యత, సత్యాగ్రహం గురించిన ప్రచారం, ఆరోగ్యకరమైన, ఆడంబరాలు లేని జీవన వైఖరి మీద ఆసక్తి కలిగించడం వంటి విషయాల మీద జరిగింది.

స్వాతంత్రం తరవాత భారత ఆర్దికరంగం మీద గాంధీ ప్రభావం చాలా తక్కువ. ఆయన Buddihst economicsకి ఒక అవకాశం యిచ్చేవాడో లేదోకానీ, మన షాపింగ్ కాంప్లెక్స్ లు, మురికివాడలు, బాంబు పేలుళ్ళు, పబ్ లు, కారులు చూసి ఏమాత్రం గర్వపడేవాడు కాదు. బహుశా, మన అవివేకతకి నిరసనగా, మూడు వారాలు నిరాహారదీక్షకి, ప్రార్ధనకి పిలుపు యిచ్చేవాడేమో.



- రమణ

2 అక్టోబరు 2008

***

అరవైల కోసం కండలు

అపర్ణా, మా అమ్మయి రెండునెల్లగా వూళ్ళో లేక రోజూ ఒక కొత్త తెలుగు సినిమా చప్పున, ఈ రెండు నెలల్లో దాదాపు ఓ ఏభై తెలుగు సినిమాలు చూసివుంటాను. చాలా ఏళ్ళు చూడకుండా తప్పించుకున్న హాస్యం పేరుమీద చెలమణీ అయ్యే అపహాస్యాలు, పాటల ముసుగులో సాఫ్ట్ పోర్న్, చూసి తరించాను. ఎక్కువ సినిమాల్లో కనిపించే ఒక దృశ్యం - బ్రహ్మానందం జిమ్ లో కసరత్తు చేస్తూ వుంటాడు. అతని చుట్టూ అతనిలాగే వికారంగా (లావుగా అనే అర్ధంలో) వున్న కొందరు వుంటారు. వాళ్ళు రకరకాల యంత్రాలతో మహా కసరత్తు చేస్తున్నట్టు నటిస్తుంటారు. బాగా సిగరట్లు కాలుస్తు, తాగుతూ తిరిగే హిరో అతని భుజం మీద చేయి వేసేసరికే బ్రహ్మానందం తట్టుకోలేక కుయ్యొమొర్ఱో అంటూ వుంటాడు. అది చూసి మనం నవ్వాలి. ఇందులో ఎలాంటి అర్ధాలు రావచ్చూ? ఎంత కసరత్తు చేసినా కుర్ఱ వాళ్ళ బలం పెద్ద వాళ్ళకి రాదనా? హీరోల బలం కామెడియన్లకి రాదనా? బలం ‘రక్తం’ వల్ల వస్తుంది కానీ సాధనతో కాదన?

అమెరికాలో శరీర సౌష్టవం (Physical fitness) పరిశ్రమ బిలియన్ డాలర్లు పైగా విలువ చేసే పరిశ్రమ. పూర్వం మద్రాసులో వీధికి ఒక గుడి, బాగా డబ్బు చేసిన వాళ్ళ యింటికీ కూడా ఒక గుడీ వుండేవి. అలాగే అమెరికాలో ప్రతి చిన్న టౌన్ లోనూ, వీధికి ఒకటి కన్నా ఎక్కువే జిమ్ లు, హెల్త్ క్లబ్ లు కనిపిస్తాయి. చాలా కార్పరేట్ కంపెనీలు వాటి ప్రంగణంలోనే ఫలహారశాలతో పాటు వ్యాయామశాల కూడా ఏర్పాటు చేస్తున్నాయి. ఈ బిలియన్ డాలర్ల పరిశ్రమకి జరిగే మిలియన్ల డాలర్ల ప్రచారం, దానికితోడు ప్రధానస్రవంతి మాధ్యమాలలో అంతర్లీనంగా జరిగే ప్రచారం – ఉదాహరణకి షారుక్ ఖాన్ “ఓం శాంతి ఓం”, కరీనాకపూర్ సైజ్ జీరో కథలు – జిమ్ లో చేరడం పట్ల వ్యామోహాన్ని కలిగించడంలో మంచి ఫలితాలే సాధిస్తున్నాయి. ఈ మధ్య ఒకామె అంటుంటే విన్నాను, ఆడవాళ్ళ జీన్స్ డిజైన్ చేసే డిజైనర్లు దాదాపు అందరూ లోరైజ్ (బొడ్డుకి చాలాకింద నుంచే వుండే) జీన్స్ మాత్రమే డిజైన్ చేస్తున్నారుట, అవి సన్న నడుంవున్న ఆడవాళ్ళకే నప్పుతాయి. ఆమె దీన్ని ఒక కుట్రగా వర్ణించింది.

కసరత్తు అవసరమా లేదా అన్న విషయమై చాలా పరిశోధనలే జరిగాయి. క్రమం తప్పకుండా శారీరకమైన శ్రమ / వ్యాయామం చేయడం వల్ల దీర్ఘకాలంలో చాలా ప్రయోజనాలే వుంటాయన్నది అందరూ ఒప్పుకున్న విషయమే. అయితే కసరత్తు సిక్స్ పేక్ కోసమో, సైజ్ జీరోకోసమో మాత్రమే అయితే, అది ఎంతవరకూ సాధ్యమనే విషయం పక్కన వుంచి, దాని ప్రయోజనంకూడా చాలా పరిమితం. వ్యాయామం గురించి జరిగే ప్రచారం చాలా వరకూ రూపం (shape) గురించి వుంటోంది. కాబట్టి రూపం విషయమై పెద్ద అసక్తి లేనివాళ్ళలో చాలామందికి వ్యాయామం కావాలంటే రోజు నడిస్తేనో, మెట్లు ఎక్కుతూ, మాములు రోజు వారిగా చేసే పనులు చేస్తేనో చాలనే అభిప్రాయం వుంది. అవన్నీ వ్యాయామమే, కానీ, అది సరిపోదు. మనకి యిష్టం వున్నలేకపోయినా, మనలో చాలామంది ఎనభఏళ్ళు దాటేవరకూ బతికే అవకాశం చాలా ఎక్కువ. అలాంటప్పుడు రిటైర్మెంట్ కోసం డబ్బులు దాచుకోవడం ఎంత అవసరమో, చురుగ్గా తిరగడానికి అవసరమైన కీళ్ళు, కాళ్ళు, చేతులు, బలం కూడబెట్టుకోవడం కూడా అంతే అవసరం.

వయసు పెరగడంలో భాగంగా శారీరకంగా ఒచ్చే ఒక మార్పు, కండ కరిగిపోవడం. తగినంత బరువులు ఎత్తడం (weights), నిరోధన శిక్షణ (resistence training), కండరాలని సాగదీసే శిక్షణ చేయడం ద్వారా, కండ కరగడం, కీళ్ళు వెసులుబాటు కోల్పోవడం వంటివి కొంత వరకూ నిరోధించవచ్చు. అందుకే యిప్పడు జిమ్ లో ఎంత బరువు ఎత్తగలరు, ఎంత వేగంగా పరిగెత్తగలరు, అలా పరుగుపెడుతున్నప్పడు గుండె ఎలాకొట్టుకుంటోంది అనేవాటిని బట్టి వయసుతో పాటూ, ‘శరీరం వయసు’ అని యింకో లెఖ్ఖ చలామణీలోకి వచ్చింది. మీ వయసు 65 అయినా శక్తిని, చురుకుని బట్టి మీ శరీరక వయసు 45 కావచ్చు. ఏభైల్లో వుండి, మొహం 50 లాగా కనబడుతూనే ముఫ్పైల్లో వున్న నాకన్న పది రెట్లు ఎక్కువ బరువులు ఎత్తేవాళ్ళని, చొక్కాలు తీసేస్తే అరవైల ముఖాలకి నలభైల శరీరలు వున్నట్టు వున్న వాళ్ళని చాలామందినే నేను YMCAలో చూసాను.

నడవడం, పరిగెత్తడం, ఆటలు ఆడడం లాంటివి హృదయానికి సంబంధించిన వ్యాయామాలు – శ్వాశక్రియ శిక్షణకి అవి అవసరం. సన్నటి ఆరోగ్యకరమైన కండ ఏర్పడడానికి బరువులు ఎత్తడం ఒకటే దారి. బరువులు ఎత్తడం అనగానే మనకి కరణం మల్లీశ్వరే గుర్తుకు వస్తే అది మన తప్పుకాదు. కానీ బరువుతో వ్యాయామం చేయడం అంటే ఆమె లాగా బరువులు ఎత్తడం మాత్రమే కాదు. చాలా రకాల యంత్రాలు ఒకొ్క్క కండరసమూహానికి దానికి మాత్రమే శిక్షణ యిచ్చేలాగా సహాయపడేవి చాలావున్నాయి. ఏవయసు వాళ్ళైనా గాయాల భయం లేకుండా శిక్షణ ప్రారంభించవచ్చు. బ్రహ్మానందం వ్యాయామం చేస్తున్నట్టు నటించడం కాకుండా నిజంగా చేస్తే ఈ సారి ఆదెబ్బ, కొట్టిన హీరోకే తగలచ్చు.

కలం తాజా : YMCAలో చేరిన కొత్తల్లో అక్కడ స్నానం చేయడానికి చాలా సిగ్గుగా వుండేది. చొక్కావిప్పి, బొజ్జకనబడకుండా ఊపిరి బిగబట్టి కష్టపడి నడుస్తుంటే అక్కడ ముళ్ళపూడి వెంకటరమణగారు చెప్పిన ఆరున్నర అడుగుల పొడుగు ఎకరన్నర ఛాతీ వున్న సోదరులు నగ్నంగా – వాళ్ళ పడగ్గదుల్లో తిరిగినంత ధీమాగ – తిరుగుతుంటే, ‘ఔరా, ఎందుకు నాకీ దురవస్థా’ అనిపించేది. అపర్ణతో చెబితే అటు ఆడవాళ్ళ లాకర్ రూముల్లో అయితే వాళ్ళు ‘మేకప్ వేసుకున్నాకే బట్టలు తొడుక్కోడానికి వెళ్తున్నార’ని చెప్పింది. ‘నువ్విటు నేనటు వెళ్తే సంతోషించే వాళ్ళమేమో’ అన్నాను.

(Note: Photos are from Microsoft royalty free clip art collection)